Dijital detoks: Ekranlardan güvenli bir şekilde uzaklaşmanın yolları

Günümüzde cihazlarımızdan neredeyse hiç ayrılmıyoruz. Analiz firması Reviews.org tarafından ABD’de 2024 yılında yapılan bir araştırmaya göre, ortalama bir kullanıcı yılın yaklaşık 2,5 ayını akıllı telefonlarında geçiriyor! Bu şaşırtıcı bir oran ve mobil cihazların günlük hayatımıza ne kadar derin bir şekilde nüfuz ettiğini gösteriyor.

Dijital detoks, yani ekranlara ve bildirimlere biraz ara vermek, akıllı telefonu ve/veya dizüstü bilgisayarı olan herkes için faydalı olabilir. 2013-2023 yılları arasında yapılan 10 araştırmanın sonuçlarına göre dijital detoks; uyku kalitesini, yaşam memnuniyetini ve genel anlamda esenliği artırmaya yardımcı oluyor. Ayrıca kaygı, stres, depresyon ve telefon bağımlılığının azalmasını sağlıyor. Dahası, düzenli dijital molalar beynin uzun süre odaklanma ve bilgiyi derinlemesine işleme yeteneğini geri kazandırabiliyor.

Ancak internetin fişini tamamen çekmek dijital hayatınız için bazı siber güvenlik riskleri oluşturabilir. Bu nedenle bugün, hesaplarınızın, cihazlarınızın, verilerinizin ve hatta akıllı evinizin güvenliğini sağlarken zihninizi nasıl rahatlatacağınıza bakacağız.

Dijital detoks sırasında ne ters gidebilir?

Elbette, tüm riskleri tamamen ortadan kaldırmak imkansızdır, ancak bunların etkisini en aza indirmek için bazı hazırlıklar yapabilirsiniz. Peki ne tür risklerden bahsediyoruz?

• Hesap hırsızlığı; hem normal, tek hizmetli hesapların hem de ekosistem hesaplarının (Google, Apple, Facebook, Instagram, Samsung vb.) parola tahmin etme veya SIM değiştirme yoluyla çalınması.
• Yetkisiz abonelikler ve ücretlendirmeler.
• Parola dökümleri veya iki faktörlü kimlik doğrulama eksikliği nedeniyle kişisel verilerin sızması.
• Mesajlaşma programlarında ve sosyal ağlarda hesap ele geçirme.
• Cihazlarınızın veya hesaplarınızın spam göndermek için kullanılması.
• Cihazlarınızın kaybolması veya çalınması.
• Siz uzaktayken hırsızlık, su baskını, gaz kaçağı veya yangın gibi evle ilgili sorunlar.

Dijital detoks sırasında kontrol nasıl elde tutulur?

Dijital bir bahar temizliği ile başlayın ve birkaç temel alanda dijital çevrenizi güçlendirin.

Hesaplar, veriler ve finans

• Aboneliklerinizi gözden geçirin. Dünya genelinde kullanıcıların yarısından fazlası kullanmadıkları abonelikler için ödeme yapıyor. Bir araştırmaya göre, katılımcıların yalnızca %38’i son altı ay içinde tüm aboneliklerini kullanmış. Çoğunluğun kullanılmamış abonelikleri vardı; %15’i iki, %11’i üç ve %3’ü beşten fazla kullanılmayan aboneliğe sahipti. Dahası, toplam abonelik maliyetlerimizi iki ila üç kat daha az olduğunu tahmin etme eğilimindeyiz, hem de yılda ortalama bin dolar civarında harcama yapmamıza rağmen! Bu nedenle aboneliklerinizi gözden geçirmek dijital detoksunuza başlamak için harika bir adımdır ve özel abonelik yöneticileri bunu kolaylaştırmaya yardımcı olabilir.
  Siz uzaktayken duraklatılacak veya tamamen iptal edilecek aboneliklerin bir listesini yapın. Ayrıca, sürekli ödeme gerektiren hizmetlerin, detoksunuz sırasında bunları karşılayacak yeterli bakiyeye sahip bir hesaba bağlı olduğundan emin olun. Bu, web sitesi barındırma otomatik ödemeleri, bir proje için VPS kiralama veya ücretli bir bulut depolama veya posta sunucusu gibi hizmetleri içerebilir. Ayrıca, bir aboneliği askıya aldıktan sonra verilerinizin ne kadar süreyle saklandığını ve ne zaman kalıcı olarak silinebileceğini kontrol edin.
• Parolalarınızı güçlendirin. Çevrimiçi bankacılık, devlet hizmet portalları, kripto cüzdanları gibi kritik öneme sahip hesaplarınızı gözden geçirin. Zaten bir parola yöneticisi kullanıyorsanız, yerleşik parola sızıntı kontrolü özelliğinden yararlanın. Parolaları tarayıcınızda saklıyorsanız veya parola yöneticiniz ele geçirilmiş parolaları kontrol edemiyorsa Kaspersky Password Manager‘a geçin. Zayıf parolaları benzersiz ve güçlü parolalarla değiştirin; parola yöneticimiz bunları sizin için oluşturabilir ve hatırlayabilir.
• Oturum açmanın tek kullanımlık bir kod gerektirmesi için mümkün olan her yerde iki faktörlü kimlik doğrulamayı (2FA) etkinleştirin. SMS yoluyla gönderilen kodların güvenli olmadığını unutmayın. Bu nedenle; bankalar, e-posta, sosyal ağlar, Google ve Apple vb. ekosistem hesapları gibi kritik hesaplar için mümkün olan her yerde bir kimlik doğrulama uygulamasına geçin. Bu arada, parola yöneticimiz de size bu konuda yardımcı olabilir.
• Yedekleme yapın. Hem yerel hem de çevrimiçi olarak saklanan önemli dosyaların güncel yedeklerini oluşturun. Çünkü internet her şeyi tam olarak hatırlamaz. Birden fazla kopya tutun; örneğin, evdeki NAS‘ta ve şifreleme özelliklerine sahip güvenilir bir bulutta. Akıllı telefonunuzun ve yanınıza aldığınız diğer cihazların yeni yedeklerini almayı ve bunları güvenli bir yerde saklamayı unutmayın.
• Güvendiğiniz kişilere yedekleme erişimi verin. Bir blog yazarıysanız, Telegram kanalları veya video barındırma platformları işletiyorsanız veya popüler sosyal medya hesaplarınız varsa, bunları ayarladığınızdan emin olun, böylece erişimi olan tek kişi siz olmazsınız. Saldırganların; SIM değiştirme, oturum çerezlerini ele geçirme yollarla hesabınızı ele geçirmeyi başarması durumunda, siz uzakta olsanız bile hızlı bir yanıt vermek çok önemlidir. Kaspersky Password Manager burada da yardımcı olabilir. Uygulamayı birden fazla cihaza yükleyerek parolalarınızı ve iki faktörlü kimlik doğrulama belirteçlerinizi cihazlar arasında senkronize edebilirsiniz.
• Yurtdışında “şüpheli işlem” nedeniyle kartınızı bloke etmemeleri için bankanızı seyahat planlarınızdan haberdar edin. Bankanıza bağlı olarak, bu işlemi uygulama içi sohbet, yardım hattı veya şahsen yapılabilirsiniz.

Cihazlar ve bağlantı

• Güvenlik güncellemelerini yükleyin. Tüm cihazlarınızdaki işletim sistemlerini, uygulamaları ve ürün yazılımını en son sürümlere güncelleyin. Yamalar bilinen güvenlik açıklarını düzeltir ve size karşı başarılı bir saldırı olasılığını azaltır. Android kullanıyorsanız, Android güncellemelerini yüklemek için pratik kılavuzumuza göz atın.
• Cihazlarınızı koruyun. Hem bilgisayarınızın hem de akıllı telefonunuzun güvenilir bir güvenlik yazılımı ile korunduğundan emin olun. Disk şifrelemeyi etkinleştirin ve yanınıza aldığınız ya da evde bıraktığınız cihazlarınızın kilidini açmak için güçlü bir parola Akıllı telefonlarda biyometrik erişimi devre dışı bırakın, güçlü parolalar kullanın ve birkaç başarısız kilit açma denemesinden sonra otomatik veri silmeyi etkinleştirin.
  Kayıp Apple cihazlarının yerini tespit edebilmek için Bul özelliğini açın. Android için Kaspersky, Android cihazlar için de benzer bir özelliğe sahiptir.
• SIM kartlarınızı değiştirilmeye karşı koruyun. Cep telefonu numaranız birçok hizmete erişim sağlar. Sosyal medya, bankacılık, devlet hizmetleri ve en önemlisi takviminiz, bulut belgeleriniz ve tarayıcınızda kayıtlı ödeme kartı verileriniz gibi önemli kişisel verileri depolayan ekosistem hesaplarına erişmek için kullanılabilir. Suçlular, SMS veya arama doğrulamasını atlamak için bir mobil mağazadan SIM kartınızın bir kopyasını almaya çalışabilir. Elbette bu her an olabilir, ancak uzaktaysanız o kadar hızlı yanıt veremezsiniz.
  Bazı mobil operatörler, tüm SIM yeniden yayınlama taleplerinin reddedileceği bir parola belirlemenize izin verir. Bazı sağlayıcılar, gerçek veya sahte vekaletnameleri olsa bile, size uzaktan hizmet vermelerini ve herhangi birinin SIM kartınızı değiştirmesini engellemenize izin verir. Sağlayıcınızın hangi seçenekleri sunduğunu kontrol edin ve SIM değiştirme koruması hakkında daha fazla ipucu için konuyla ilgili makalemize bakın.
• Seyahatinizden önce birincil SIM kartınız için sağlam bir PIN kodu oluşturun; özellikle de evde bırakmak için telefonunuzdan çıkarmayı veya yurtdışındayken seyahat SIM kartıyla değiştirmeyi planlıyorsanız. Bu şekilde, SIM’iniz yanlış ellere geçse bile, hesaplarınıza erişemezler: SIM bir kez telefona takıldığında, PIN kodu olmadan çalışmaz. Bir eSIM‘iniz varsa, çok kullanımlı eSIM etkinleştirme QR kodunu güvenli bir yerde saklayın veya bunun yerine tek kullanımlık kodları tercih edin.
• Yedek bir iletişim kanalınız olduğundan emin olun. Dağlık bölgeler gibi mobil sinyalin güvenilmez olduğu veya hiç olmadığı bir yere gidiyorsanız, uydu SMS hizmetleri (Garmin’in inReach‘i gibi) veya Apple’ın uydu üzerinden Acil SOS özelliği yararlı olabilir. Abonelik ayrıntılarını önceden kontrol ettiğinizden ve hizmetin ziyaret ettiğiniz ülkede kullanılabilir olduğunu teyit ettiğinizden emin olun.

Kişisel güvenlik

• Dijital miras ayarlarınızı kontrol edin ve size bir şey olması durumunda hesaplarınıza kimin erişebileceğini belirleyin. Apple’ın ekosisteminde, Apple Kimliğinize erişiminizi tamamen kaybetmeniz durumunda bir hesap kurtarma kişisi atayabilirsiniz. Talimatlarınıza göre aldıkları bir kodla, güvenilir kişi hesabınıza ve verilerinize yeniden erişmenize yardımcı olabilir – akıllı telefon yedeklemesi gibi. Ancak, verilerinize doğrudan erişim sağlayamazlar. Apple, bir kurtarma kişisine ek olarak bir Miras Kişisi belirlemenize de olanak tanır.
  Google, özellikle Google hizmetlerini uzun süre kullanmamayı planlıyorsanız kurmaya değer Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi adlı benzer bir özellik sunar. Bu seçenek, belirli bir süre kullanılmadığında seçilen kişilerinize seçilen verilerin bir yedeğini gönderir. Varsayılan olarak üç ay olan bu süre dijital detoks programınız için yeterli değilse, güvendiğiniz kişileri alarma geçirmemek için ayarlardan etkin olmama süresini artırdığınızdan emin olun.
• Siz uzaktayken hangi akıllı ev ve IoT cihazlarının etkinleştirilmesi gerektiğine karar verin. Güvenlik kameraları ve alarmlar ideal olarak sadece açık kalmamalı, kesintisiz bir güç kaynağına bağlı olmalıdır. Bu şekilde, hırsızlar içeri girmeden önce elektriği kesse bile alarm izleme merkezine sinyal göndermeye devam edebilir. Öte yandan, kullanmayı planlamadığınız akıllı prizler, hoparlörler veya cihazlar fişten çekilmeli ve internet bağlantıları kesilmelidir. Akıllı ev koruması hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.
• Tüm IoT cihazlarındaki varsayılan parolaları kendi güçlü parolalarınızla değiştirin ve yönlendiricinizi de unutmayın. Birçok cihaz kutudan standart kullanıcı adı/parola kombinasyonlarıyla çıkar ve bu da onları botnet saldırılarına karşı savunmasız hale getirir. Ayrıca, bir saldırgan IP kameranıza erişim sağlarsa, evinizi izleyebilir ve siz uzaktayken bir hırsızlık planlayabilir.
• Sizin (veya güvendiğiniz bir kişinin) kritik uyarıları (örneğin duman, gaz veya sel dedektörlerinden) alabildiğinizden ve bir akrabanızın, güvendiğiniz bir komşunuzun veya arkadaşınızın herhangi bir sorunla hızlı bir şekilde ilgilenebildiğinden emin olun. Güvendiğiniz bir kişiye yedek anahtarlar ve size ulaşabileceği bir yol bırakın. Dijital detoksunuz için tamamen çevrimdışı olacaksanız, bu otelinizin telefon numarası veya seyahat arkadaşınızın iletişim bilgileri olabilir.

Tatilde cihaz kullanımı nasıl en aza indirilir?

Tam bir dijital detoks birçok kişi için çok aşırı gelebilir. Ancak çevrimiçi yaşamınız veya çevrimdışı varlıklarınız hakkında endişelenmeden gerçekten rahatlamak istiyorsanız, en azından aşağıdaki kurallara uymanızı öneririz:

• Haberleri, sosyal medyayı ve e-postaları unutun ya da en azından sürekli kontrol etmeyi bırakın. Apple ve Android cihazlardaki özel modlar, en dikkat dağıtıcı uygulamalara erişiminizi sınırlandırmanıza yardımcı olabilir. Bu yerleşik araçlar yeterli değilse, “kendi çocuğunuz olmak” iyi bir fikir olabilir! Cihazınıza Kaspersky Safe Kids yükleyin (Kaspersky Premium aboneliğinize dahildir); uygulamalar, web siteleri ve sosyal medya için filtreler ayarlayarak özelleştirin ve her biri için günlük zaman sınırları ekleyin.
• Dijital ayak izinizi minimuma indirin. Tatil fotoğraflarını veya güncellemelerini gerçek zamanlı olarak herkese açık bir şekilde yayınlamaktan kaçının; en iyisi anıları geri döndüğünüzde paylaşmaktır. Bu şekilde dünyaya “Hey, evde değilim ve iki hafta daha da olmayacağım!” dememiş olursunuz. Eğer gerçekten dayanamıyorsanız, en azından paylaşımlarınızı sadece yakın arkadaşlarınızla sınırlayın.
• İş arkadaşlarınıza ve ailenize uzakta olacağınızı önceden bildirin, böylece endişelenmezler veya – en önemlisi – size e-posta veya mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla hassas veya acil bir şey göndermezler. Ayrıca, siz yokken hesabınızın ele geçirilmesini önlemek için mesajlaşma hesabı ayarlarınızı gözden geçirin. Dolandırıcılar hesap sahipleri yokken saldırmayı severler. Bu nedenle kişilerinize “Hey! Yarına kadar bana bin lira borç verebilir misin?” gibi mesajlara kanmamaları için bir hatırlatma yapmak sizi pek çok dertten kurtarabilir.
• E-postanız ve sesli mesajınız için geçici olarak çevrimdışı olduğunuzu belirten bir ofis dışı mesajı oluşturun, gideceğiniz yer veya seyahatinizin nedenleri hakkında çok fazla ayrıntı vermeyin.
• Yanınıza sadece bir tane ana cihaz alın. Seyahat ediyorsanız, sahip olduğunuz her cihazı yanınıza almayın. İster dizüstü bilgisayar, ister tablet veya akıllı telefon olsun, yalnızca birini seçin ve el bagajınızda taşıyın. Kaldığınız yerde cihazınızı bir kasada saklayın ve kullanmayı planlamıyor olsanız bile asla gözetimsiz bırakmayın. Birisi cihazınıza fiziksel erişim sağlarsa, verilerinizi tehlikeye atabilir ve hatta akıllı telefon söz konusu olduğunda SIM kartınızı çalabilir.
• SMS mesajları için yedek bir telefon kullanın. Ana SIM’inizi yerel veya turistik bir SIM ile değiştiriyorsanız, ev SIM’inizi eski bir yedek telefona takın (ideal olarak uzun pil ömrüne sahip basit bir düğmeli telefon) ve mobil veriyi kapatın. Bu şekilde, ana numaranıza arama ve mesaj almaya devam edersiniz ve şüpheli bir şey olursa (talep etmediğiniz halde iki faktörlü kimlik doğrulama kodu almak veya garip bir işlem veya kredi onayı hakkında bir banka uyarısı almak gibi) hemen tepki verebilirsiniz. Dolaşım ücretlerinden kaçınmak için, bu cihazdan gelen aramalara cevap vermeyin ve arayan kişiyle başka bir kanaldan iletişime geçin. Bu telefonu bir otel kasasında veya başka bir güvenli yerde saklayın ve günde en az bir kez kontrol edin.
• Riskli bağlantılardan kaçının. Mümkünse, bilinmeyen Wi-Fi ağlarına bağlanmaktan veya başkasının bilgisayarını kullanmaktan kaçının; özellikle de amacınız internetten ve ekranlardan uzak kalmak olduğunda. İnternete girmeniz gerekiyorsa (örneğin, önemli bir e-postayı kontrol etmek için), kendi cihazınızı kullanın ve güvenilir Wi-Fi ağlarına bağlı kalın ya da daha iyisi, mobil internet kullanın. Ucuz veri planlarına sahip turist SIM kartları günümüz dünyasında hemen hemen her yerde mevcuttur. Halka açık Wi-Fi ile trafiğinizi şifrelemek için güvenli bir bağlantı kullanın. İnternet kafe ağlarını veya ortak bilgisayarları kullanırken asla parola girmeyin.

Döndüğünüzde önemli bir şeyi kaçırmamak için

Dijital tatilinizin ardından, siz yokken neler olduğunu kontrol ederek akıllıca bir şekilde çevrimiçi ortama dönmeniz önemlidir.

• Cihazlarınızı açın ve güncellemeleri kontrol edin. Kapattığınız tüm cihazları açın. Siz uzaktayken güvenlik güncellemeleri yayınlanmış olabilir; cihazlarınızı tekrar aktif olarak kullanmadan önce bunları mümkün olan en kısa sürede yükleyin. Antivirüs veri tabanlarınızın da güncel olduğundan emin olun. Herhangi bir IoT cihazının fişini çektiyseniz, bunları tekrar açın ve düzgün çalıştıklarından ve ev ağınıza yeniden bağlandıklarından emin olun (ve parolaların sıfırlanmadığını iki kez kontrol edin).
• Bildirimleri ve günlükleri inceleyin. E-posta, bankacılık uygulamaları ve sosyal medya hesaplarınızdaki birikmiş bildirimleri gözden geçirin. Oturum açma girişimi uyarılarına, iki faktörlü kimlik doğrulama kodlarına ve işlemlerle ilgili banka mesajlarına çok dikkat edin. Dijital detoksunuz sırasında hesaplarınıza erişilmeye çalışıldığını fark ederseniz, ilk adımınız bu hizmetlerin parola ve şifrelerini değiştirmek, mümkünse şüpheli oturumları sonlandırmak ve destek ekibiyle iletişime geçmek olmalıdır. Talep etmediğiniz bir giriş kodu içeren bir SMS veya anlık bildirim, olası bir saldırı veya SIM değiştirme girişiminin güçlü bir işaretidir; bu durumda, derhal mobil sağlayıcınıza ve söz konusu hizmete ulaşın.
• SIM kartınızı ve telefonunuzu kontrol edin. Uzun bir süre çevrimdışı kaldıktan sonra, telefon numaranızın hala etkin ve çalışır durumda olduğundan ve veri kotanızın herhangi bir şüpheli etkinlik tarafından tüketilmemiş olduğundan emin olun. Önceden ayarlanmış bir PIN kodu ve SIM kartların yeniden verilmesine ilişkin bir kısıtlama, numaranızı güvenilir bir şekilde korumalıdır. Ancak yine de mobil hesabınızı iki kez kontrol etmekte ve en ufak bir şüphede mobil sağlayıcınızdan ayrıntılı bir harcama kaydı talep etmekte fayda vardır.
• Dayanıklılığınızı değerlendirin ve gelecek için notlar alın ve değişiklikler yapın. Uzakta geçirdiğiniz süre boyunca dijital ekosisteminizin ne kadar iyi dayandığını düşünün. İdeal sonuç: Hiçbir şey ters gitmedi, verileriniz sağlam, hesaplarınız güvende ve evinizde sorun yok. Eğer durum böyleyse, tebrikler. Sadece molanızın tadını çıkarmakla kalmadınız, aynı zamanda güvenlik önlemlerinizin sürekli gözetim olmadan da işe yaradığını teyit ettiniz. Herhangi bir sorun ortaya çıktıysa – örneğin bir yedekleme başarısız olduysa veya bir IP kamera çevrimdışı kaldıysa – bunları felaket olarak değil, öğrenilecek dersler olarak kabul edin ve düzeninizi ileriye dönük olarak iyileştirmek için önlemler alın.

Bu ipuçlarının sorunsuz ve güvenli bir dijital detoks tatilinin keyfini çıkarmanıza yardımcı olacağını umuyoruz. Çevrimdışı zamanınızı en iyi şekilde değerlendirin ve unutmayın, güvende olmak üzülmekten daha iyidir. Daha da güvende olmak için Telegram kanalımızı takip edin.