çocuklar
Bu yılın başlarında Apple, şirketin cihazlarını kullanan çocuklar ve gençler için daha güvenli bir ortam yaratmayı amaçlayan bir dizi yeni girişimi duyurdu. Şirket, çocuk hesabı oluşturmayı kolaylaştırmanın yanı sıra ebeveynlere, çocuklarının yaşını uygulama geliştiricileriyle paylaşma seçeneği sunarak hangi içeriği göstereceklerini kontrol etme sözü veriyor.
Apple, bu güncellemelerin bu yıl içinde ebeveynlere ve geliştiricilere sunulacağını söylüyor. Bu yazıda, yeni önlemlerin artılarını ve eksilerini ele alıyoruz. Ayrıca Instagram, Facebook (ve Meta’nın geri kalanının) bununla ne ilgisi olduğuna değiniyor ve teknoloji devlerinin genç kullanıcıların ruh sağlığı konusunda sorumluluğu nasıl kodlamaya çalıştıklarını tartışıyoruz.
Güncellemelerden önce: Apple çocukları şu anda nasıl koruyor?
Apple’ın gelecekteki yeniliklerinden bahsetmeden önce, Apple cihazlarındaki ebeveyn denetimi statükosunu hızlıca gözden geçirelim. Şirket ilk ebeveyn denetimlerini Haziran 2009’da iPhone 3.0’ın piyasaya sürülmesiyle tanıttı ve o zamandan beri bunları yavaş yavaş geliştiriyor.
Şu an itibariyle, 13 yaşından küçük kullanıcıların özel bir Çocuk Hesabı olması gerekiyor. Bu hesaplar, ebeveynlerin Apple’ın işletim sistemlerinde yerleşik olarak bulunan ebeveyn denetimi özelliklerine erişmesine olanak tanıyor. Gençler, ebeveynlerinin uygun gördüğü şekilde 18 yaşına kadar Çocuk Hesabı kullanmaya devam edebilirler.
Apple’ın Çocuk Hesabı yönetim merkezi şu anda nasıl görünüyor. Kaynak
Şimdi de yeniliklere bakalım. Şirket, Çocuk Hesabı sisteminde ebeveynlik durumunun nasıl doğrulandığına ilişkin bir dizi değişiklik yaptığını duyurdu. Ayrıca, yanlış girilen bir çocuğun yaşını düzenlemek de artık mümkün olacak. Daha önce, 13 yaşın altındaki kullanıcıların hesapları için bu bir seçenek olarak bile sunulmuyordu: Apple “hesabın doğal olarak yaşlanmasını” beklemeyi öneriyordu. Sınırdaki durumlarda (yaşı 13’ün biraz altında olan hesaplar), doğum tarihini değiştirmeyi içeren geçici bir çözüm denemek mümkün oluyordu ancak artık bu tür hilelere ihtiyaç duyulmayacak.
Bununla birlikte, belki de en önemli yenilik, bu Çocuk Hesaplarının oluşturulmasının basitleştirilmesiyle ilgili. Bundan böyle ebeveynler, bir cihazı 13 yaşından küçük çocukları kullanmaya başlamadan önce kurmazlarsa, çocuk bunu kendisi yapabilecek. Bu durumda Apple otomatik olarak yaşa uygun web içeriği filtreleri uygulayacak ve yalnızca Notes, Pages ve Keynote gibi önceden yüklenmiş uygulamalara izin verecek.
Çocuk bir uygulamayı indirmek için App Store’u ilk kez ziyaret ettiğinde, bir ebeveynden kurulumu tamamlamasını rica etmesi istenecek. Öte yandan, ebeveyn onayı verilmedikçe, ne uygulama geliştiricileri ne de Apple’ın kendisi çocuk hakkında veri toplayamayacak.
Bu noktada, en az teknoloji meraklısı ebeveyn bile mantıklı bir soru sorabilir: Ya çocuğum kurulum sırasında yanlış yaş girerse? Diyelim ki, 10 değil, 18. İnternetin en derin, en karanlık köşeleri onlara açılmış olmaz mı?
Apple yaş doğrulama sorununu nasıl çözmeyi planlıyor?
Apple’ın 2025’in başlarında duyurduğu yeni girişimlerin en önemlisi, çevrimiçi yaş doğrulama sorununu ele almaya çalışıyor. Şirket şu çözümü öneriyor: Ebeveynler bir yaş kategorisi seçebilecek ve yükleme veya kayıt sırasında bu bilgilerin uygulama geliştiricilerle paylaşılmasına izin verebilecek.
Bu şekilde, genç kullanıcıların doğum tarihlerini dürüstçe girmelerine güvenmek yerine, geliştiriciler yeni Beyan Edilen Yaş Aralığı API’sini kullanabilecekler. Teorik olarak, uygulama yaratıcıları da tavsiye algoritmalarını uygunsuz içerikten uzaklaştırmak için yaş bilgilerini kullanabilecekler.
API aracılığıyla, geliştiriciler bir çocuğun tam doğum tarihini değil, yalnızca yaş kategorisini bileceklerdir. Apple ayrıca ebeveynlerin yaş bilgilerini paylaşma iznini istedikleri zaman iptal edebileceklerini vaat ediyor.
Uygulamada, yaş kategorisine erişim, genç kullanıcıların uygulamalara verebileceği (veya daha büyük olasılıkla vermeyeceği) bir başka izin haline gelecek; tıpkı kamera ve mikrofona erişim veya uygulamalar arasında kullanıcı eylemlerini izleme izinleri gibi.
Çözümün ana kusuru da burada yatıyor. Şu an itibariyle Apple, bir kullanıcının yaş kategorisi erişimi için izin vermemesi durumunda indirilen uygulamayı kullanamayacağına dair bir garanti vermemiş durumda.
Şimdilik, çocukların uygunsuz içeriğe erişimine izin vermenin herhangi bir yasal sonucu olmadığı için karar, uygulama geliştiricilerine ait. Dahası, çocuklar ve gençler zamanlarının çoğunu internette geçirdiği için birçok şirket aktif olarak genç kitlelerini büyütmeye çalışıyor (bu konuda daha fazla bilgi aşağıda mevcut).
Son olarak Apple’ın son yeniliği olan yaş derecelendirme sistemi güncellemesinden bahsedelim. Sistem bundan böyle; 4+, 9+, 13+, 16+ ve 18+ olmak üzerek beş kategoriden oluşacak ve şirketin kendi sözleriyle, “Bu, kullanıcıların bir uygulamanın uygunluğunu daha ayrıntılı bir şekilde anlamasına ve geliştiricilerin uygulamalarını derecelendirmek için daha kesin bir yol bulmasına olanak tanıyacak.”
Apple yaş derecelendirme sistemini güncelledi. Artık beş kategoriden oluşacak. Kaynak
Apple ve Meta çevrimiçi çocuk güvenliğinden kimin sorumlu olduğu konusunda anlaşamıyor
Bir çocuğun yaşını çevrimiçi olarak doğrulama sorunu uzun zamandır gündemde olan bir konu. Bir uygulamayı her kullanmak istediğinizde kimlik gösterme fikri, doğal olarak, insanların hoşuna gitmiyor.
Aynı zamanda, kullanıcıların sözlerine itibar etmek de sorun yaratabilir. Sonuçta, 11 yaşındaki bir çocuk bile TikTok, Instagram veya Facebook’a kaydolmak için yaşını nasıl değiştireceğini bulabilir.
Uygulama geliştiricileri ve uygulama mağazaları, çocukların yaşlarını doğrulama sorumluluğunu birbirlerinin üzerine yıkmaya çok hevesli. Meta, özellikle yaş doğrulamasının uygulama mağazalarının görevi olduğunu savunuyor. Apple’ın da başını çektiği diğer görüşe göre de sorumluluk, uygulama geliştiricilerinde.
Birçok kişi Apple’ın bu konudaki yeni girişimlerini bir uzlaşma olarak görüyor. Bu konuda Meta da şunları söylüyor:
“Ebeveynler bize gençlerin kullandıkları uygulamalar üzerinde son sözü kendilerinin söylemek istediklerini söylüyorlar ve bu nedenle uygulama mağazalarının çocuğun yaşını doğrulamasını ve çocuk bir uygulama indirmeden önce ebeveynin onayını almasını gerektiren mevzuatı destekliyoruz.”
Elbette güzel sözler, ama bunlara güvenilir mi?
Çocukların güvenliği öncelikli değil: Teknoloji devlerine neden güvenmemelisiniz?
Çocukların çevrimiçi güvenliğini, ürünlerinin bağımlılık yaratan doğasından doğrudan kazanç sağlayan şirketlere emanet etmek en doğru yaklaşım gibi görünmüyor. Apple’ın çözümüne ilişkin açıklamalarına yukarıda yer verdiğimiz Meta’dan gelen sızıntılar, şirketin genç kullanıcıları kasıtlı olarak hedef aldığını defalarca gösterdi.
Örneğin, Facebook’un (şimdiki Meta) eski küresel kamu politikaları direktörü Sarah Wynne-Williams, Careless People adlı kitabında, 2017 yılında şirketin reklamverenleri Instagram da dahil olmak üzere tüm platformlarında 13 ila 17 yaş arasındaki gençleri hedef almaya davet ettiğini nasıl öğrendiğini anlatıyor.
O dönemde Facebook, gençlere psikolojik olarak en savunmasız oldukları anda, yani kendilerini “değersiz”, “güvensiz”, “stresli”, “yenilmiş”, “endişeli”, “aptal”, “işe yaramaz” ve “başarısız” hissettikleri anda reklam gösterme şansı satıyordu. Pratikte bu, örneğin şirketin genç kızların selfie’lerini ne zaman sildiklerini takip ederek onlara güzellik ürünleri reklamları göstermesi anlamına geliyordu.
Bir başka sızıntı, Facebook’un tüketici tabanını genişletmek amacıyla altı yaşından küçük çocuklara yönelik ürünler geliştirmek için aktif olarak çalışanlar işe aldığını ortaya koydu. Bunlar tütün şirketlerinin 60’lardaki taktiklerini andırıyor biraz.
Apple da çocukların çevrimiçi güvenliğine hiçbir zaman öncelik vermedi. Uzun bir süre boyunca ebeveyn denetimleri oldukça sınırlıydı ve çocuklar da bu kontrollerdeki açıklardan faydalanmakta gecikmedi.
Apple, çocukların Safari adres çubuğuna sadece belirli bir saçma ifade girerek kontrolleri atlamasına izin veren bir güvenlik açığını 2024 yılına kadar kapatmadı. Safari için Ekran Süresi denetimlerini devre dışı bırakmak ve çocukların herhangi bir web sitesine erişmesine izin vermek için tek gereken buydu. Güvenlik açığı ilk olarak 2021 yılında rapor edildi ve şirketin tepki vermesi üç yıl sürdü.
İçerik denetimi: Ebeveynlere gerçekten ne yardımcı olur?
Çocuk psikolojisi uzmanları, sınırsız dijital içerik tüketiminin çocukların psikolojik ve fiziksel sağlığı için kötü olduğu konusunda hemfikir. ABD’li psikolog Jonathan Haidt, 2024 yılında yayımlanan The Anxious Generation (Endişeli Nesil) adlı kitabında, genç kızlar arasında akıllı telefon ve sosyal medya kullanımının nasıl depresyon, anksiyete ve hatta kendine zarar vermeye yol açabileceğini anlatıyor. Haidt, erkek çocuklarla ilgili olarak, büyüme çağında video oyunları ve pornografiye aşırı maruz kalmanın tehlikelerine işaret ediyor.
Apple doğru yönde bir adım atmış olabilir, ancak üçüncü taraf uygulama geliştiricileri bu konuda birlikte hareket etmezse bu adım boşa gidecektir. Meta örneğinde de görüldüğü üzere, onların dürüstlüğüne ve doğruluğuna güvenmek için erken görünüyor.
Bu nedenle, Apple’ın yeniliklerine rağmen, bir yardım eline ihtiyacınız varsa bu ancak kendi eliniz olacaktır. Çocuğunuzun çevrimiçi ortamda neyi ne kadar tükettiğini hayatlarına en az müdahaleyle kontrol altında tutmak istiyorsanız, Kaspersky Safe Kids çözümümüz mükemmel seçenektir.
Kaspersky Safe Kids, çocuğunuzun uygulamalardaki ve genel olarak çevrimiçi etkinliklerini ayrıntılı olarak gösteren raporları görüntülemenizi sağlar. Bunları, kısıtlamaları özelleştirmek ve arama sonuçlarındaki uygunsuz içeriği filtreleyerek ve gerekirse belirli siteleri ve uygulamaları engelleyerek dijital bağımlılığı önlemek için kullanabilirsiniz.
Çocuklar başka hangi çevrimiçi tehditlerle karşı karşıya ve bunları nasıl etkisiz hale getirebiliriz? Temel okumalar:
Akılcı bir yol: Çocuklarınızın ilk cihazı için ebeveyn rehberi
Okula dönüş tehditleri: Elektronik cihazlar
Okula dönüş tehditleri: Sosyal ağlar
Okula dönüş tehditleri: Sanal sınıflar ve video konferans
Çocukları güvende tutmak: Eski bir temanın yeni bir varyasyonu
İpuçları