NFT'ler nedir ve nasıl çalışırlar?
Yeni bir teknoloji olsa da NFT'ler 2020 yılında yükselişe geçti ve özellikle dijital sanat dünyasında olmak üzere o zamandan beri de popülerliği giderek artıyor. NFT'ler büyük bir heyecana neden olmakla birlikte, aynı zamanda volatil, büyük ölçüde spekülatif ve dolandırıcılığa açık olması açısından eleştiriliyor. Bu makalede NFT'ler hakkında bilmeniz gerekenlere bir göz atıyoruz.
NFT'nin anlamı ve tanımı
NFT, “takas edilemez token” (non-fungible token) anlamına gelmektedir. Takas edilemez, bir şeyin benzersiz olduğu ve değiştirilemeyeceği anlamına gelir. Buna karşın fiziksel para ve kripto para birimleri takas edilebilir olup, başka bir şeyle ticareti ya da takası yapılabilir. Her NFT, her birini benzersiz yapan dijital bir imza içerir. NFT'ler dijital varlıklar olup, bunlar fotoğraflar, videolar, ses dosyaları ya da başka dijital biçimler olabilir. NFT örnekleri arasında sanat eserleri, çizgi romanlar, spor koleksiyonları, koleksiyon kartları, oyunlar ve daha fazlası yer alır.
NFT’ler nasıl çalışır?
Takas edilemez token'lar ya da NFT'ler işlemleri kaydeden dağıtılmış kamuya açık kayıt defteri olan blok zincirde bulunan kriptografik varlıklardır. Her bir NFT, kendisini diğerlerinden ayıran benzersiz bir tanımlama kodu içerir. Bu veri, sahipleri arasında token aktarımını ve sahipliğin kimlik doğrulamasını kolaylaştırır.
NFT'ler, piyasa tarafından belirlenen bir değere sahiptir (arz ve talep) ve fiziksel varlıklar gibi alınıp satılabilirler. NFT'ler varlıkların dijital temsilleri olup aynı zamanda sanat eseri ve gayri menkul gibi gerçek dünyadan eşyaları da temsil edebilir. Gerçek dünyadaki somut varlıkların bu şekilde token haline getirilmesi, bazı kullanıcılar tarafından bunların alım, satım ve ticaretini daha etkin kıldığı ve aynı zamanda sahtecilik ihtimalini de potansiyel olarak azalttığı şeklinde değerlendiriliyor.
NFT'leri nasıl satın alırsınız?
NFT pazarı yüksek riskli olarak kabul edilir ve volatil inişler ve çıkışlar deneyimli yatırımcıları bile caydırabilir. NFT satın almayı düşünüyorsanız, süreci net şekilde anlamanız önemlidir. İlgili adımlara gelin birlikte göz atalım:
Bir kripto borsası hesabı açın
İlk adım, bir kripto platformunda ya da kripto borsasında bir hesap açmaktır. Kripto borsası, farklı kripto para birimleri alıp satabileceğiniz bir çevrimiçi platformdur. NFT satın almak için seçtiğiniz platformda bir hesap açmanız gerekir. Farklı platformlar farklı hizmetler sunar; dolayısıyla özellikler, ücretler ve sürekli destek açısından size en uygununu bulabilmek için araştırmaya değer.
Bir kripto cüzdan açın
Kripto cüzdan, dijital varlıklarınıza erişim sağlayan anahtarları saklar. Kullanıcılara cüzdanlarına erişebilmeleri için kurtarma şifresi de denilen benzersiz bir güvenlik şifresi verilir. Güvenlik şifrenizi güvenli şekilde saklamanız çok önemlidir; bu olmadan cüzdanınıza erişemezsiniz.
Cüzdanlar bir borsada tutulabilir ya da bağımsız olarak çalışabilir. Bağımsız olarak çalışırlarsa, bu durumda cüzdanınızın ve özel anahtarlarınızın sorumluluğu sizde olur. Dijital cüzdanınız bir borsada tutulursa, borsa kripto transferinde aracı rolü oynar. Şirket özel anahtarlarınızı saklar ve varlıklarınızı güvende tutmaktan sorumludur.
Alternatif olarak, üçüncü tarafları karıştırmadan NFT alıp satmak istiyorsanız, doğrudan blok zincirine bağlanmış bir cüzdana ihtiyacınız vardır. Bu işlem, ortak anahtar kullanarak para biriminin doğrudan kişiler arasında transfer edilebilmesini sağlar. "sıcak" ya da "soğuk" olarak adlandırılan iki cüzdan türü bulunur:
Sıcak cüzdanlar:
- Yazılım, web tabanlı cüzdanlar
- Masaüstü veya mobil uygulama ya da tarayıcı eklentisi olarak ya da her iki biçimde bulunabilir
- Soğuk cüzdanlara göre siber saldırılara daha çok maruz kalırlar
Soğuk cüzdanlar:
- Donanım cüzdanlardır, fiziksel cihazlar internete bağlı değildir
- Daha güvenli kabul edilir
- Ancak, kaybetme riski çok büyüktür ve güvenlik şifresini kaybederseniz hiçbir yedeği yoktur
Hangi kripto cüzdanı seçerseniz seçin, birçok NFT'nin satıldığı ağ ve Ethereum blok zincirinin özgün para birimi olan Ether (ETH, Etherium) cinsinde olduğundan, ideal olarak Ethereum blok zinciriyle uyumlu olmalıdır.
Ethereum'u kripto cüzdana aktarın
NFT takasını seçtiğinizde ve ETH satın aldığınızda bunu bir cüzdana aktarmanız gerekir. Bu süreç ETH satın aldığınız borsaya, kullandığınız cüzdana ve NFT ticareti yapmayı düşündüğünüz pazara göre çeşitlilik gösterecektir.
NFT satın alın
Cüzdanınız bağlandığında ve para yüklendiğinde, NFT satın almaya başlayabilirsiniz. Bir NFT satın aldığınızda, sizin mülkünüz olması anlamında sahipliğini kazanırsınız. Ancak, satıcı ve oluşturan arasında doğrudan anlaşmanın bir parçası olmadığı sürece NFT sahibinin uyarlama ve yeniden oluşturma gibi eser üzerinde başka hakkı yoktur. Farklı pazarlar satın aldığınız NFT üzerine çeşitli kısıtlamalar getirebilir.
NFT pazarı nedir?
NFT ortamı gelişiyor, ancak genellikle birçok NFT pazarı aşağıdaki üç kategoriden birine girer:
- Açık pazar yeri: Herkes NFT satabilir, satın alabilir ya da basabilir. NFT basma, NFT'yi satın alınabilir yapmak için blok zinciri üzerinde token'ınızı benzersiz şekilde yayınlama sürecini ifade eder. Açık pazar yerleri genellikle NFT'leri sizin için basar, ancak oluşturucular da kendi eserlerini basabilir.
- Kapalı pazar yeri: Katılmak için sanatçıların başvurması gerekir ve basımı genellikle pazar yeri gerçekleştirir. Satışı ve ticareti daha kısıtlıdır.
- Patent pazar yeri: İşletici şirket tarafından ticari markası veya telif hakkı alınmış NFT'leri satan pazar yeridir.
Bazı NFT tüccarları, çeşitli pazarlardan birden fazla hesap oluşturup abone olur, böylece yeni gelen NFT'lerle ilgili duyuruları alabilirler. Yeni NFT'ler hakkındaki bilgiler ayrıca Discord ve Twitter gibi platformlarda olduğu kadar Rarity Sniper ve Rarity Tools gibi daha uzmanlaşmış yatırım platformlarında da paylaşılır. Büyük merakla beklenen NFT'ler çıktığında yatırımcılar hızlı hareket etmeye çalışır.
Birçok pazar yeri, kullanıcıların bunları nasıl kullanmaları gerektiğini anlamalarına yardımcı olması için adım adım kılavuzlar sunar. Bir pazar yeri hesabı oluşturduğunuzda cüzdanınızı bu pazar yerine bağlamanız gerekir. Bazı pazar yerleri, web sitesi içinden yeni bir cüzdan oluşturmanıza izin verir ya da kendi patentli cüzdanlarını kullanır. Pazar yerinin patentli cüzdanının kullanılması halinde indirim sağlanabilir veya harici cüzdanların kullanımından kaynaklanan ek ücretlerde indirim yapılabilir.
NFT pazar yeri örnekleri
Düzinelerce NFT pazar yeri bulunur. Örnekler:
OpenSea
En büyük NFT pazar yerlerinden biri olan OpenSea sanat, müzik, moda, spor, oyular ve koleksiyon parçaları olmak üzere çok sayıda alanda NFT sunar. Site ayrıca kullanıcılara çeşitli öğretici kaynaklar sunar.
NBA Top Shot
Spor taraftarlarının basketbol video klipleri ticareti yapabilecekleri bir NFT pazar yeridir. NBA Top Shot geniş bir takipçi kitlesine sahip olup, sosyal açıdan yarışmalar ve meydan okumalar düzenler.
Nifty Gateway
Nifty Gateway iyi bilinen çoklu ve karma medya, video, güzel sanatlar ve animasyon sanatçılarının koleksiyonlarını sunar. Site, hedefi uzun vadeli değere sahip sanat eserlerini toplamak ya da ticaretini yapmak isteyen alıcılara yöneliktir.
Rarible
NFT'ler üzerinden dijital sanat eserlerinin sahiplik haklarının oluşturulmasını, alımını ve satışını sağlayan Ethereum tabanlı bir platformdur.
NFT dolandırıcılıkları
NFT dolandırıcılığı olağan dışı değildir. Dikkat etmeniz gereken başlıcaları şunlardır:
- Kimlik avı dolandırıcılığı: Sosyal medyadaki yeni NFT projeleri ve yeni çıkanları tanıtan aldatıcı bağlantı ve açılan pencereler.
- Kimlik dolandırıcılığı: Sahte pazar yeri web siteleri, sosyal medya hesapları ve ünlüleri taklit edenlerin yaptığı yeni çıkan NFT ve koleksiyon reklamları.
- Sahte NFT'ler: Başkalarının eserlerini kendi orijinal eseriymiş gibi satan dolandırıcılar.
- Pompalama ve boşaltma oyunları: Dolandırıcıların bir NFT'nin yüksek fiyattan satılabilmesini sağlamak için pazarlama hilesi oluşturması ve ardından hemen paraya çevirerek yatırımcıları değersiz varlıklarla baş başa bırakmaları.
- Ücretsiz basma dolandırıcılıkları: Dolandırıcılar kullanıcıları aldatıcı bir basma işlemine katılmaya çekmek için yoğun baskı taktikleri kullanır. Ancak mağdur, yeni bir basımı almak yerine istemeden cüzdanını başkasının kontrol etme hakkını imzalar.
Bir NFT dolandırıcılığı mağduru olmamak için:
- Güçlü parolalar ve iki faktörlü kimlik doğrulaması gibi temel siber güvenlik uygulamalarına uyun.
- Kriptonuzun borsalarda saklanması kullanışlı olsa da anahtar ve varlıkların çevrimdışı olarak saklandığı donanım cihazı gibi soğuk cüzdanda saklanması daha güvenlidir.
- NFT'lere önemli miktarlar yatırmadan önce her şeyin olması gerektiği gibi çalıştığından emin olmak için önce küçük miktarda bir başlangıç para işlemi gerçekleştirin.
- Eklerinde kötü amaçlı sözleşmeler olabilecek, yabancıların cüzdanınıza gönderdiği DM'ler ya da garip NFT'ler gibi spam iletileri yok sayın.
- NFT satın almadan önce bilgilerinizi ve kripto para biriminizi nasıl güvende tutabileceğinizi araştırın. Söz konusu pazarı ve riskleri anlamak için çevrimiçi kılavuzları, değerlendirmeleri ve görüşleri okuyun.
NFT'ler hakkında SSS
NFT ne anlama gelir?
NFT, “takas edilemez token” (non-fungible token) anlamına gelmektedir. Takas edilemez ifadesi ekonomiyle ilgili bir terim olup, benzersiz özellikleri olduğundan başka eşyalarla karşılıklı olarak değiştirilemeyen şeyleri kasteder.
NFT'ye bir örnek verebilir misiniz?
NFT'ler dijital sanat dünyasında başlasa da, artık müzik, önemli spor anları, video oyunları, moda, koleksiyon kartları, etkinlik biletleri, mizahi videolar, alan adları ve daha fazlasını içeren çok sayıda farklı türde NFT satın alabilirsiniz. Bilindiği gibi Twitter'ın kurucusu ve CEO'su Jack Dorsey'in ilk tweet mesajı 2021 yılında NFT olarak satılsa da, sonradan çıkan medya raporları bunun satın alan kişi için iyi bir yatırım olmadığı yönündeydi.
NFT'ler kripto para birimi midir?
NFT'ler ve kripto para birimleri bazı benzerlikler taşısa da, önemli farklılıkları da vardır. Ana fark kripto para birimlerinin takas edilebilir olması iken, isminden de hareketle NFT'ler takas edilemez. Bu şu anlama gelir; bir Bitcoin (örneğin) diğer bir Bitcoin'e eşitken, bir NFT başka bir NFT'ye eşit değildir. Her bir NFT varlığı benzersizdir ve değeri pazar işleyişi ile belirlenir.
NFT'ler ne için kullanılır?
NFT'ler benzersiz eşyaların sahipliğini temsil etmek için kullanılır. NFT'ler kendilerini oluşturanlara sanat, koleksiyon parçaları ya da gayri menkul gibi şeyleri token haline getirme imkanı sağlar. Bunlar Ethereum blok zinciri tarafından korunur ve aynı anda sadece bir resmi sahibi olabilir. Hiç kimse sahiplik kaydını değiştiremez ya da yeni bir NFT oluşturmak üzere kopyala/yapıştır yapamaz.
NFT dijital sanat eseri nedir ve NFT dijital sanat eseri nasıl çalışır?
NFT sanat eseri ile koleksiyon şeklindeki benzersiz ve transfer edilemeyen dijital varlıklar kastedilir. NFT sanat eseri oluşturulduktan sonra blok zinciri adı verilen kripto para birimi hizmetinde token oluşturulur ya da basılır. Blok zinciri, bilgileri saldırıya uğraması ya da dolandırılması zor olacak şekilde kaydeden bir dijital işlem sistemidir. Bu, telif hakkı sahipliğinin takibini ve oluşturma kayıtlarının tutulmasını kullanışlı hale getirir, bu nedenle dijital sanat dünyasında popüler olmuştur.
Önerilen ürünler:
- Kaspersky Anti-Virus
- Kaspersky Total Security
- Kaspersky Internet Security
- Kaspersky Password Manager
- Kaspersky Secure Connection
Daha fazla bilgi için:
NFT'ler nedir ve nasıl çalışırlar?
Kaspersky
